الف) روشنایی آشپزخانه :
طراحی روشنایی مناسب برای آشپزخانه اهمیت بالایی دارد. آشپزخانه فضایی است که هم به روشنایی مناسب فضای کاری نیاز دارد (حدود ۱۰۰۰ لوکس) و هم نورپردازی دکوراتیو در آن اهمیت دارد، همچنین آشپزخانه یکی از مهم ترین قسمت های ساختمان محسوب می شود. نورپردازی این مکان میتواند شامل سه روش نورپردازی کاربردی، دکوراتیو و عمومی باشد.
برای تامین روشنایی آشپزخانه بهتر است نکات زیر در نظر گرفته شود :
۱- نور عمومی مناسب برای آشپزخانه نور سفید (با دمای رنگ ۴۰۰۰ کلوین) است. از این رو توصیه می شود در آشپزخانه از لامپ های فلورسنت یا فلورسنت فشرده (کم مصرف) با رنگ نور سفید استفاده شود.
با توجه به وجود وسایلی که تولید حرارت میکنند (نظیر اجاق گاز، سرخ کن و …) استفاده از لامپ های رشته ای و هالوژن باعث انتشار مقدار زیادی حرارت در محیط می شود.
امروزه با پیشرفت علم و محصولات روشنایی LED، هم می توان دمای رنگهای متفاوت نور را به راحتی ایجاد کرد و هم درصد کمتری از انرژی به حرارت تبدیل خواهد شد.
۲- نورپردازی را میتوان در ارتفاع های مختلف انجام داد چراغهای زیر کابینتی را با چراغهای توکار سقفی (معروف به سیلندری) به همراه یک آویز برای ایجاد نقطه تمرکز می توان در کنار هم به کار برد و تا جایی که امکان دارد برای هر کدام، از دیمر استفاده نمود و برای ایجاد حس آرامش و زیبایی می توان سطح نور را کاهش داد.
۳- اگر سطح میز اپن ارتفاع کوتاهی دارد و یا فاصله آن تا سقف زیاد است، بهترین گزینه برای پر کردن فضای خالی میان اپن و سقف آشپزخانه استفاده از لامپ ها و چراغ های آویز شیک و مدرن است به طوری که حتی به عنوان نقطه کانونی در دکوراسیون خانه نیز به کار می رود. البته سبک طراحی صنعتی که عمدتا از عناصر فلزی مانند مس و برنج تشکیل شده نیز امروز طرفدارانه بسیار زیادی در سرتاسر دنیا پیدا کرده است.(به شکل توجه کنید)
۴- در صورتی که آشپزخانه از نوع اپن باشد معمولا نوعی سقف کاذب در آن استفاده می شود در چنین حالتی لازم است از نورهایی به صورت فرو تاب (Down Light) استفاده کرد. این نورها بیشتر جنبه دکوراتیو بودن دارند. در برخی مواقع که سقف کاذب وجود نداشته باشد از لوسترهای آویزی که نور را به سمت پایین هدایت می کنند برای روشنایی این ناحیه به کار می برند.
برای طراحی روشنایی اتاق های خواب لطفاً به نکات زیر توجه شود :
۱- چراغ اتاق خواب باید به گونه ای باشد که باعث خیرگی نشود بنابراین آویز کردن یک لوستر وسط اتاق خواب، می تواند موجب اذیت کردن چشم انسان در موقعی که روی تخت دراز کشیده است شود.
۲- از آنجا که معمولاً یک میز توالت نیز در اتاق خواب قرار می گیرد نوعی روشنایی موضعی بر روی دیوار و نه بالای سر فرد در نظر گرفته می شود. این نکته از این نظر اهمیت دارد که در اغلب موارد نور موضعی بالای سر فرد قرار می گیرد، در این وضعیت هنگامی که فرد میخواهد صورت خود را در آینه تماشا کند بر روی صورت وی سایه ایجاد شده و روشنایی مناسبی بر روی صورت وجود ندارد. در این صورت بهتر است چراغ ها بصورت عمودی و بر روی دیوار قرار گیرد تا چهره فرد را روشن کنند .
باید توجه داشت که نور این چراغ ها بهتر است به صورت غیر مستقیم بر روی چهره بتابد در غیر این صورت موجب خیرگی و محدود شدن دید فرد میشود.
۳- برای اتاق خواب بهتر است از نور های گرم استفاده نمود. لامپ های روشنایی عمودی و آباژور میتوانند از نوع فلورسنت یا فلورسنت فشرده (کم مصرف) باشد ولی در مورد لامپ هایی که برای روشنایی موضعی میز توالت مورد استفاده قرار میگیرند بهتر از لامپهای رشته ای هالوژن به کار برده شود که نمود رنگ خوبی دارند و در هنگام آرایش رنگ واقعی چهره را نشان میدهند.
لازم به ذکر است شاخص نمود رنگ در لامپهای LED به صورت مطلوب و بالای ۸۰ می باشد.
ب) روشنایی اتاق خواب :
در طراحی روشنایی اتاق خواب علاوه بر تعیین محل چراغها باید به دسترسی کلید های روشنایی نیز توجه شود. برای اتاق خواب باید نور را طوری تنظیم کنیم که یک فضای دنج و گرم و نرم را القا کند.
همچنین تنظیم نور اتاق خواب، باید به تناسب روحیه فرد قابل کنترل باشد.
نورهای مستقیم و قوی که برای مطالعه لازم است را روی میزهای کنار تخت تعبیه میکنیم این نورها باید به سمت خارج تخت بتابد تا در صورت روشن ماندن هنگام خواب هم باعث آزار فرد نشود.
یکی از منابع نور اتاق باید چراغخواب باشد، نور ملایمی که روشنایی خفیفی به اتاق میدهد تا فرد در صورت بیدار شدن از خواب در تاریکی مطلق نباشد. بهتر است برای چراغ این منبع نور از یک لامپ کم وات با روشنایی کم (کمتر از ۵ لوکس) استفاده گردد.
برای راه پله ها، قرار دادن یک چراغ در وسط پا گرد پله کافیست. برای پلکان باریک می توان فقط به یک لامپ در مرکز عمود هر پله کفایت کرد. ولی در صورت پهن بودن پله ها میتوان از یکسری لامپ در راستای هر عمود برای نور بیشتر استفاده کرد.
ج)روشنایی راه پله ها و راهرو ها :
برای سایر فضاهای منزل مسکونی مانند راهروها و راه پله ها نیز لازم است روشنایی مطلوب در نظر گرفته شود. پیشنهادات زیر برای این موارد ارائه شده است.
۱
اگر مسیر ساختمان شما به حیاط راه پله دارد یا اگر پلکانی دارید که از نور کمی برخوردار است می توان نورپردازی صحیح برای آن تعبیه کرد و نقاط تاریک و خطرناک را با نور صحیح ایمن ساخت.
۲
معمولا قرار دادن چراغ هایی در کنار پله و یا زیر پله ها باعث زیباتر شدن محیط شده و دید بهتری پیدا میکند. در گذشته اغلب چراغ هایی با لامپ های رشته ای معمولی استفاده می شد ولی امروز معمولا از چراغ های ال ای دی برای این نوع روشنایی استفاده می شود که توان مصرفی بسیار کمتری دارند و طول عمر آنها بالا است.
۳
برای جانمایی لامپ ها در راهرو، سعی شود چراغ ها در فاصله های هشت فوتی نصب گردد. چراغ های کوچکتر با لامپ های کم نور تر باید در فاصله های کمتری نصب شود.
۴
با قراردادن لامپ در هر دو انتهای راهرو باعث میشود که خود راهرو جلب توجه نکند.
۵
اگر از لامپهای دیواری استفاده میکنید آنها را در بالاترین قسمت دیوار قرار دهید که باعث جذب نگاه افراد شده و محیط را باز تر نشان می دهد.
د)روشنایی ساختمان :
۱- برای روشنایی پارکینگ بهتر است از لامپهای فلورسنت یا فلورسنت فشرده (کم مصرف) استفاده شود. در چنین محیط هایی نمود رنگ اهمیت ندارد و معمولاً بهتر است از نور با دمای رنگ بالا (۶۵۰۰ کلوین) استفاده شود.
۲- وجود نور در فضاهایی مانند باغچه، هم از نظر زیبایی و هم از نظر امنیتی اهمیت دارد. از آنجا که در خانه های با حیاط بزرگ، ممکن است چراغ های داخل باغچه در طول شب روشن بمانند بهتر است از لامپ های فلورسنت فشرده (کم مصرف) استفاده شود تا در مصرف انرژی صرفه جویی شود.
ه ) روشنایی حمام و سرویس بهداشتی :
حمام با کابینت ها و محل های نصب وسایل در ساخت و ساز اولیه کامل میشود. درنتیجه روشنایی موضعی کاربرد دارد بیشترین جایی که نیازمند روشنایی است آینه است و روشنایی و نور ایده آل برای آینه از کنار و همچنین مشابه نور میز توالت است که باعث کاهش اثر سایه می شود. وان دوش و فضای رختکن همه به یک میزان کافی نور نیاز دارد. این ممکن است با یک روشنایی عمومی کلی تامین شود یا ممکن است به محل نصب خاص نیاز داشته باشد.
طراحی روشنایی مستقیم، نور کافی مستقیم و ساده را تامین می کند. نور مستقیم برای داخل حمام و سرویس معمولاً با نصب نور بالای آینه تامین می شود.
نور هایی که با ساخت یک طاقچه یا فرورفتگی ایجاد میشوند به وسیله چراغهای down light با رفلکتور های شفاف می توانند نور ظریف و مهار شده ای را با یک درخشندگی کنترل شده خوب ایجاد کنند. یک کف رنگ روشن تاثیر عالی در موثر بودن این طراحی دارد.